NEVŞEHİR ALÂEDDİN CAMİİ

Yerin adı: Nevşehir ili Avanos ilçe merkezinde bulunmaktadır.

Yapım Tarihi: Kitabesi bulunamayan yapının 13.yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir. Birçok inşa evresi geçiren yapının kubbeli bölümünün Anadolu Selçukluları devrinde yapıldığı düşünülmektedir.

Kitabe: Yapıya ait bir kitabe bulunamamıştır.

Vakfiye: Vakfiyesi bulunamamıştır.

Kurucu: Sultan Alâeddin Keykubad tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir.

Sanatçı: Bilinmemektedir.

Onarım Durumu: Selçuklular zamanında küçük bir mescit yapısı olduğu düşüncesini uyandıran yapı daha sonraki dönemlerde özellikle Osmanlı Devleti döneminde birçok eklentiye sahip olmuştur. Yapıda Selçukluya dair pek bir iz kalmamıştır. Günümüzde ibadete açıktır.

Plan: Yapı mimari olarak üç bölümden oluşmuştur. Anadolu Selçuklu yapısı olarak düşünülen bölüm kubbeli olan alandır.
Üç mekân grubundan oluşan yapının Selçukluya ait olduğu düşünülen kubbeli bölümü kare planlıdır. Kare planlı ve kubbe örtülü bu bölümün 13.yüzyıl ürünü olduğu düşünülmektedir.

Oldukça sade bir iç mekâna sahip olan yapıda mihrap sade bir nişten ibarettir. Mihrap nişinin hemen üzerinde bir pencere bulunmaktadır. Kubbe doğu, kuzey ve güney duvarlarına oturmaktadır. Batıda ise hafif sivri bir kemere oturmaktadır. Bu kemerle ikinci bölüme, içeri doğru daralan bir pencere ile de üçüncü bölüme geçilmektedir.

Üçboyutlu Özellik: Cami bir bütün olarak kareye yakın dikdörtgen bir kuruluma sahiptir. Fakat Selçukluya tarihlendirilen sadece kubbesi görülen mekândır. Diğer tüm bölümler daha geç dönemde inşa edilmiştir. Caminin son eklemelerinden biri olan güneydoğudaki minare ise 1950’li yıllarda eklenmiştir.

Malzeme: Cami büyük kesme taş bloklarla kaplanmıştır.

Süsleme: Kubbeli mekânda herhangi bir süsleme programına rastlanılmamıştır.

Tarihlendirme:

Değerlendirme: İlk kurulumunda küçük bir mescid olarak kullanıldığı düşünülen yapı çeşitli ilave ve onarımlarla günümüze ulaşabilmiştir. Muntazam kesme taş bloklarla kaplanan yapı Anadolu Selçuklu mimari ve süsleme izlerini kaybetmiştir.

Kaynakça: -TEKİNALP GÖNÜL, Avanos ve Gülşehir’de Türk Mimarisi, Yayınlanmamış Lisan Tezi,İ.Ü.E.F. Sanat Tarihi Bölümü, İstanbul , 1971.
-Nevşehir il Yıllığı 1968,sy:150, Ankara,1968.