Yerin adı: Konya ili, Akşehir ilçesinde, Kileci Mahallesi Mektep Sokak’ta bulunmaktadır.
Yapım Tarihi: 13. yüzyıl
Kitabe: Günümüze ulaşmamıştır.
Vakfiye: Günümüze ulaşmamıştır.
Kurucu: Bilinmiyor.
Sanatçı: Bilinmiyor.
Onarım Durumu: 2006 yılının sonlarındaki ziyaretimizde yapının tüm cepheleri sıvalı, son cemaat yerinde kemerlerin arası kapatılmış vaziyetteyken, 2007 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları ile birlikte yapının son hali oldukça değişmiş ve asıl görünümü ortaya çıkmıştır. Öncelikle yapının ahşap çatısı ve son cemaat yerindeki camekan kaldırılmış, duvar yüzeylerindeki sıva tabakası temizlenmiştir.
Plan: Kare planlı, tek mekana sahip harim mekanı orijinalinde geçiş unsuru tromp olan kubbe ile örtülüyken, kubbenin çökmesi sonrasında, harim mekanı ahşap çatı ile yenilenmiştir. Harimin kuzeyinde üç kemer açıklığına sahip bir son cemaat yeri ile yapı dikdörtgen bir plana sahiptir. Harime girişi sağlayan kapı kuzey cephenin ekseninde yer alır. Mescidin doğu cephesinde eksende kuzey cephede de eksenin doğu ve batısında birer pencere açıklığı bulunmaktadır.
Restorasyon sebebiyle yapının tüm mefruşatı kaldırılmıştır. Fakat yayınlardan, iç mekanda ne mihrabın ne de minberin orijinal olmadığı bilinmektedir. İç mekanda orijinal yapıdan günümüze ulaşan yapının ahşap kapı ve dolap kapaklarıdır.
Üçboyutlu Özellik: Yapının duvar örgüsünde moloz taş, tuğla, blok taşlar ve çeşitli devşirme malzemeler kullanılmıştır. Oldukça sade bir görünüm sergileyen yapının cephelerinde dikkat çeken sadece doğu cephenin ekseninde, sivri kemerli pencerenin alınlığında kullanılan sırlı tuğlalar, kuzey cephede kullanılan farklı devşirme parçalardır. Özellikle son cemaat yerinde kemerleri taşıyan sütunların başlıkları ve bu sütunlardan birinde kaide olarak kullanılmış sütun başlığı Bizans sanatının iyi örnekleri arasındadır.
Malzeme: Yapının örtü sistemi değişmiş olsa da orijinalinde tromplarla geçişi sağlanan, tuğla kubbenin örttüğü bilinmektedir. Beden duvarlarında da moloz taş örgünün yanı sıra pencerelerde tuğla malzeme kullanılmıştır.
Süsleme: Yapının doğu cephesinde yer alan pencerenin alınlığında kullanılan sırlı tuğlalar, ahşap kapı ve dolap kapaklarındaki bitkisel ve figüratif süslemeler ve kuzey cephede yoğun olarak kullanılan devşirme parçalar yapının süsleme programını oluşturmaktadır.
Tarihlendirme: Akşehir’de bulunan diğer Anadolu Selçuklu mescitleri ile benzer özelliklere sahip olması bakımından, yapı 13. yüzyıla tarihlendirilir. Diğer taraftan T. Samur, yapıyı sahip olduğu ahşap dolap kapaklarında görülen kuş motiflerini dikkate alarak yapıyı 13. yüzyıla tarihler.
Değerlendirme: Akşehir’de benzer ve farklı özelliklere sahip birçok mescit bulunmaktadır. Kileci mescidi de bu mescitlerden biridir. Kileci mescidi özellikle kullanılan devşirme malzemeleri ile ön plana çıkmaktadır. Özellikle de restorasyon çalışmaları bünyesinde beden duvarlarındaki sıva tabakasının ve son cemaat yerindeki eklerin kaldırılması ile daha önce bilinmeyen birçok devşirme malzemenin ortaya çıkması, Kileci mescidini bu noktada önemli kılmaktadır.
Kaynakça: KONYALI; İbrahim Hakkı, Nasreddin Hoca’nın Şehri Akşehir(Tarihi Turistik Kılavuz), İstanbul 1945.
DEMİRALP; Yekta, Akşehir ve Köylerindeki Türk Anıtları, Kültür Bakanlığı, Ankara 1996.
SAMUR, Tahsin, Akşehir'deki Türk Mimari Eserleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üni. Sos. Bilm. Ens. Konya, 1990.