Yerin adı: Kahraman Maraş’ın Afşin ilçesinde, Eshab-ı Kehf mağarası yakınlarında aynı isimle anılan cami ve ribatın güneyinde yer alır.
Yapım Tarihi: 1232-1234
Kitabe: Yapıya ait herhangi bir kitabenin varlığı bilinmemektedir.
Vakfiye: Yapıya ait vakfiye bulunamamıştır.
Kurucu: Maraş Emiri Nusreddin Hasan tarafından inşa ettirilmiştir.
Sanatçı: Bilinmiyor.
Onarım Durumu: Neredeyse zemin seviyesine kadar yıkılan yapı 1959 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce yeniden inşa edilircesine restore edilmiştir.
Plan: Açık avlu etrafına yerleştirilmiş mekânlardan oluşan han dikdörtgen bir plana sahiptir. Yapıya giriş kuzey cephede asimetrik olarak yerleştirilmiş bir taçkapıdan sağlanır. Yapı içerisinde dört ana yöne denk gelen noktada dört eyvana yer verilmiştir. Yapının kuzey cephesinden başlayıp, kıvrılarak batı kanadı boyunca uzayan “L” şeklinde ahırı farklı bir düzenleme ile hanın planı ile birleştirilmiştir.
Üçboyutlu Özellik: Orijinalliğini tahribat dolayısı ile kaybetmiştir.
Malzeme: Orijinalliğini tahribat dolayısı ile kaybetmiştir.
Süsleme: Günümüzdeki hali ile yapıda herhangi bir süsleme unsuruna rastlanmaz.
Tarihlendirme: Kitabesi olmayan yapının tarihlendirilmesi banisinin ölüm tarihi ve aynı isimle anılan camide gerçekleştirdiği inşa faaliyeti dikkate alınarak yapılamaktadır. Sonuç olarak han 1232-1234 yılları arasına tarihlendirilir.
Değerlendirme: Tahribat dolayısı ile planı haricinde özgünlüğü kalmayan yapı mimari kuruluşu ile farklı bir plana sahiptir.
Kaynakça:ASLANAPA, Oktay, Anadolu'da İlk Türk Mimarisi, Başlangıcı ve Gelişmesi, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara, 1991.
PARLA, Canan, I. Alâeddin Keykubad Yapılarında Biçim ve Estetik, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sos. Bilm. Ens., Ankara, 1997.
SÜMER, Faruk, Eshabü’l Kehf (Yedi Uyurlar), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 1989.