Yerin adı: Isparta İli Eğirdir ilçesinde yer almaktadır. Eğirdir- Konya karayolunun 3. km. Kemik hastanesini geçtikten sonra yolun sağında harap vaziyette yer alır. Yapı, bugün söylenen adını , daha önceleri burada kurulan bir pazar ve pazaryerinden alır. Ayrıca Dündar Bey Medresesi portali ile ilişkisi olması nedeniyle Keyhüsrev Han – Eğirdir Han olarak da söylenmektedir.
Yapım Tarihi: Hamitoğullarından Dündar Bey ‘ in Eğirdir’ de 701(1302) tarihli medresenin cümle kapısına konulmuş olan portal kitabesine göre, Sultan Keyhüsrev II tarafından yaptırılıp, 635(1237–1238) de tamamlanmıştır.
Taç kapısında bulunan yazıtlara dayanılarak , ilk önce han olarak yapıldığı , sonra medrese olarak yeniden şekil verilmiştir. Taç kapısında bulunan yazıtta buranın Gıyaseddin Keyhüsrev II zamanında han olarak yapıldığı yazılıdır.Ana eyvan üzerinde bulunan sülüs yazıyla yazılmış yazıtta ise , açık olarak Hamitoğullarından Dündar Bey’in 1301-1302 yılında yapılmasını emrettiği yazılıdır.
Kitabe: Hana ait olduğu adı ile belirtilen, kabartma sülüs yazılı, sağlam istifli Selçuklu Kitabesibulunmaktadır.
Vakfiye:
Kurucu: II. Gıyaseddin Keyhüsrev (1237-1246) yaptırtmıştır.
Sanatçı: Bilinmemektedir.
Onarım Durumu: Kaplama taşları sökülmüş, çıplak duvarlar halinde kalan portalleri yok olmuş, örtüleri yıkılmış, fakat kalan duvarlar ve izlerden, Sultan Hanları planına uygun olduğu anlaşılan han 3400 metre kareye yaklaşan ölçüsü ile büyüklük sıralamasında dördüncü sırada yer almaktadır. Eğirdir gölü kıyısında bulunan han harap bir haldedir. Sadece taşıyıcı sisteme ait olabileceği düşünülen izler mevcuttur.
Plan: Açık medreseler grubu içinde iki katlı olarak yapılmıştır.
Taç kapıdan girildiğinde ana eyvana göre küçültülmüş, ve oldukça avluya kapatılmış bir eyvanla karşılasılır. Tonoza değin kesme taşlardan yapılmış bu eyvanın önünde , ortasında havuzu ve revakları bulunan bir avlu yer alır.İki veya üç yönde avluyu çevirmesi gereken revaklar onarım sırasında orijinal şeklini yitirmiş olduğundan bugunkü görünümü biraz değişmiştir. Revaklar üzerinde devşirme başlıkları bulunan sütunlara dayanmakta , sütun başlıklarında ayrıca kuş kabartmaları yer almaktaydı.Sütunların arasını bağlayan hafif sivri taştan kemerlerin üzerinde , yer yer görülen mavi çiniler, yapıda çininin de kullanıldığını göstermekteydi.Çinilerin revak cephelrinde yer alması bir bakıma doğaldır. Çünkü bu medrese iki katlı düşünülmüş ve çini gibi hafifletici bir malzeme kullanım yolu denemiştir.
Beşik tonozlu örtülü revakların arasında medrese odaları yer alır. Giriş cephesinde , eyvanın iki tarafında ikişer beşik tonozlu odanın ikisi avluya , ikisi iki yanda ikinci kata çıkışı sağlayan merdivenlere açılırlar.Sağ ve soldaki üçer medrese odasından soldakiler beşik tonozlarla örtülü olup, hatıllı üzerinde boşaltma kemeri bulunan bir kapıyla avluya ,mazgal pencerelerle dışarıya açılmaktadır. Sağdaki odalar da beşik tonozla örtülüdür, fakat sura dayandıklarında pencere açma olanağı sağlanamamıştır.
Üçboyutlu Özellik:Medrese surların içine yapılmış , ve bir duvarını surlar teşkil etmektedir. Giriş cephesi Hızır Bey Camisiyle karşı karşıyadır. Medrese cephesinde tek önemli ve göze çarpan şey anıtsal taçkapıdır.Blok kesme taşlardan yapılmış bu ön cephe dekorlarının zenginliğiyle hemen belirmektedir. Taçkapı , içerdeki yapının üslubuna uymamaktadır. Üzerindeki yazıt 1236/ 1237 yılında yapıldığı açıkça belirtmekte, faka t iç kısmında ise kesin bir medrese mimarisinin uygulandığı görülmektedir.
Malzeme:Tüm han mimarisinde kullanılan moloztaş (dolgu malzemesi),beyaz kireç (bağlayıcı malzeme), inşa malzemesiyle , dolgu duvar tekniği işçiliğiyle göze çarpar. Muhtemelen kaplama malzemesi kesme taştır.
Süsleme:Yapı üzerinde gözlenen bir süsleme öğesi bulunmamaktadır. Bugün mevcut olan Dündar Bey Medresesinin portalinin bu yapıya ait olduğu düşünülürse , geometrik ve kaligrafik süsleme hakimdir.
Tarihlendirme:
Değerlendirme:
Kaynakça:ASLANAPA, OKTAY, Anadolu’ da İlk Türk Mimarisi Başlangıcı ve Gelişimi, Ankara 1991
DUYMAZ, A. ŞEVKİ ,‘Eğirdir, II. Gıyas üd-din Keyhüsrev (Pınarpazarı)Han’ın Tarihlendirme ve Tespiti Üzerine Bir Araştırma’Tarihi Kültürel Ekonomik Yönleri ile Eğirdir I. Eğirdir Sempozyumu ,Isparta 2001,281-287.
SÖZEN, METİN, ‘Anadolu Medreseleri- Açık Medreseler’, Selçuklu ve Beylikler Devri Cilt I, İstanbul, 1970.