Yerin adı: Alara Çayı’nın kenarında bir set şeklinde uzanan kalenin sur duvarına bitişik ve duvarın dışında yer alır.
Yapım Tarihi: 13. yüzyıl.
Kitabe: Yapının kitabesi günümüze ulaşmamıştır.
Vakfiye: Yapıya ait vakfiye bulunamamıştır.
Kurucu: Bilinmiyor.
Sanatçı: Bilinmiyor.
Onarım Durumu: Kazı öncesi neredeyse toprak altında kalan ve bitki örtüsüyle kaplanmış hamam, 2007’de başlayan kazılarla ortaya çıkartılmıştır. Alara çayının kenarında uzanan sur duvarının takibi ile başlanmıştır. Yapının kuzeydoğusunda kalıntı halinde su deposu ortaya çıkartılmıştır. Kubbe örtülü mekânın içinde 2 m’lik toprak tapakası kaldırılmıştır. Bu mekanın batısındaki toprak tabakası da kaldırılarak basık kemerli kapı ortaya çıkmıştır. Ayrıca yapının güneydoğu köşesinde, hamama bitişik olarak bir yapı daha ortaya çıkarılmıştır. İçerisinde küçük metal buluntularla birlikte demirci aletlerinin bulunması mekanın demir atölyesi olabileceğine işaret etmektedir.
Plan: Büyük oranda tahrip olan yapının sağlam bir şekilde günümüze ulaşan tek mekanı kubbe örtülü mekanda dikkat çeken duvarlardaki sgraffitto desenlerdir.
Yapılan kazı çalışmaları sonucunda bir bölümü ortaya çıkartılan hamamın doğu-batı doğrultusunda gelişim gösterdiği anlaşılmıştır. Hamamın önünde akan ırmağın, yatak değiştirmesi ile yapının bir bölümü yıkılmıştır. Bugün yıkıntılar ırmak yatağında halen görünebilmektedir. Kazı sonrasında ortaya çıkartılan yapının halvet hücrelerinden biri, külhanı ve su deposunun kalıntısı ortaya çıkartılmıştır. Basık kemerli kapısı batı yönüne açılan, kare planlı ve kubbe ile örtülü halvetin güneydoğu köşesinde ise başka bir mekan ortaya çıkarılmıştır. Ortaya çıkartılan mekanlardan sonra hamamın haçvari dört eyvanlı bir plan şemasına sahip olduğu anlaşılmıştır.
Üçboyutlu Özellik: Günümüzdeki hali ile yapının cephe özelliklerini tam olarak tespit etmek oldukça zordur.
Malzeme: Yapının genelinde moloz taş kullanılmıştır.
Süsleme:Yapıda tespit edilen süsleme unsuru, kare planlı halvet olduğu sanılan mekanın duvarlarında sgraffitto desenler yapıldığı ortaya çıkarılmıştır.
Tarihlendirme: Kitabesi günümüze ulaşmayan yapının tarihlendirilmesinde, onun sahip olduğu inşa tekniği ve inşa malzemeleri dikkate alındığında yapı 13. yüzyılda inşa edildiği belirtilir.
Değerlendirme: Uzun yıllar toprak altında kalan ve bitki örtüsü ile kaplanmış olan yapı 2007 yılında Alara Kalesi’nde başlatılan kazılar sonucu ortaya çıkartılmıştır. Kalıntılarından haçvari dört eyvanlı bir plana sahip olduğu anlaşılmıştır.
Kaynakça: ERAVŞAR, Osman; “Alara Kazısı 2007 Excavations at Alara in 2007”, ANMED, S. 6, 2008, s.10-13.