Yerin adı: Bolvadin ilçe merkezinde, Çay-İstasyon Caddesi güzergâhında, Alaca Camii karşısında yer almaktaydı.[1]
Yapım Tarihi: H677 /M1278 [2]
Kitabe: Selçuklu sülüsü ile yazılan Arapça kitabesi: [3]
”Emere bi-inşae hazihil-âynül-cariye fi eyyamı devlet
Es-sultanel-âzam Gıyasüddünyâ ved-din Keyhüsrev bin Kılınçarslan
El-abdüz-zaif Bayram ibni Abdullahüs-Sahibi ahsenallah hatimetehu
Fi muharrem sene seb’a ve seb’ine ve sittemie”
Vakfiye: Vakfiye bilgisi bulunamamıştır.
Kurucu: Sahib Ata Fahreddin Ali’nin kölelerinden ve beylerinden Bayram İbni Abdullah’tır. [4]
Sanatçı: Bilinmemektedir. (S. Gönçer, Mimar Kelük oğlu Abdullah olabileceğini iddia etmiştir.) [5]
Onarım Durumu: Yapı 1973 yılında, İstasyon Caddesi’nin genişletilmesi çalışmaları sırasında yıktırılmıştır. [9]
Plan: Günümüze ulaşmamış yapı hakkında S. Gönçer, çeşme nişi içerisinde yer alan üç lüleden bahsetmiştir. Y. Önge de çeşmenin dikdörtgen planlı ve 0.415x1.96m ölçülerinde olduğu bilgisini aktarmıştır.
Üçboyutlu Özellik: Kaynaklarda yer alan bilgilere göre iç içe iki sivri kemer içerisinde yer alan çeşme nişi zar başlıklı, silindirik sütuncelere oturmaktaydı. [6]
Malzeme: Beyaz Afyon mermerinden inşa edilmiştir. [7]
Süsleme: Semavi Eyice, çeşmenin cephesinde yarım sekizgen yıldız ve üçgenlerle geometrik motiflerden ibaret üç sıra kademeli silmeler yer aldığını belirtmiştir. [8]
Tarihlendirme: Yıktırılmadan önce hakkında yapılmış çalışmalarda yer alan kitabe bilgisine dayanılarak tarihlendirilmesi yapılmıştır.
Değerlendirme: S. Eyice, yapının Anadolu Selçuklu çeşmelerinin güzel bir örneği olduğunu aktarmaktadır. Günümüze ulaşmayan yapı hakkında tüm bilgiler araştırmalarla kaydedilmiş bilgi-belgeler üzerinden yapılabilir durumdadır.
Kaynakça:
[1] Yılmaz Önge, Türk Mimarisinde Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde Su Yapıları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1997, s.52.
[2] Süleyman Gönçer, Afyon İli Tarihi, C.1, İzmir 1971, s.291.
[3] Süleyman Gönçer, a.g.e., s.291 ; Yılmaz Önge, a.g.e.,s.52-53.
[4] Yılmaz Önge, a.g.e., s.52.
[5] Süleyman Gönçer, a.g.e., s. 291-292.
[6] Yılmaz Önge, a.g.e., s.53.
[7] Yılmaz Önge, a.g.e., s.53.
[8] Semavi Eyice, "ÇEŞME", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/cesme (14.11.2019).
[9] Semavi Eyice, a.g.e., https://islamansiklopedisi.org.tr/cesme (14.11.2019).
EYİCE, Semavi; "ÇEŞME", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/cesme (14.11.2019).
GÖNÇER, Süleyman; Afyon İli Tarihi, C.1, İzmir 1971.
ÖNGE, Yılmaz; Türk Mimarisinde Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde Su Yapıları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1997.