Yerin adı: Lageon adıyla bilinen harbelerin bulunduğu mevkide, Antalya’ya 18 km uzaklıkta bulunan han, Antalya-Korkuteli yolunun yaklaşık 1 km doğusunda yer alır
Yapım Tarihi: 1215-1219
Kitabe: Hana ait kitabenin günümüzdeki durumu bilinmese de ilk olarak S. Fikri Erten tarafından 1940 yılında yayınlanmıştır. Aynı kitabe daha sonra K. Erdmann tarafından Yeşil Bayır Köyü’nde bir okulun bahçesinde tespit edilmiştir. Üç satır halinde düzenlenen kitabe Arapça yazılmıştır.
Vakfiye: Yapıya ait vakfiye bulunamamıştır.
Kurucu: Günümüze ulaşmamış olsa da kitabe yayınlanmış fakat bazı bölümleri okunamamıştır. Kitabenin bazı bölümleri okunamamıştır. Okunabilen kısımlarında bani hakkında herhangi bir bilgi verilmemektedir.
Sanatçı: Bilinmiyor.
Onarım Durumu: Her ne kadar günümüze ulaşmış olsa da yapının beden duvarları ot ve çalılarla kaplanmıştır. Yapının genel olarak beden duvarları yavaş yavaş yok olmaktadır. Yapının birçok yerinde kesme taş kaplamalar tahrip olmuş, avlu kısmında beşik tonozla örtülen revaklar büyük oranda tahrip olmuştur. Yapının tek başına yerleşimden uzak bir noktada bulunması, onu definecilerin hedefi haline getirmiştir. K. Erdmann’ın belirttiği bazı devşirme malzemelerinin ve taşçı işaretlerinin günümüze ulaşmayanları kaçak kazılar nedeniyle tahrip olmuştur.
Plan: Anadolu Selçuklu mimarisinde farklı bir plan özelliği gösteren Evdir Han, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen bir plana sahiptir. Avluya açılan dört eyvanlı merkezi plan tipinde inşa edilen hanın avlusu dört yönde revaklar çevrelemektedir. Hanın asıl cephesi taçkapının ana eksende konumlandırıldığı güney cephedir. Beden duvarları kuzey ve güneyde iki payanda ile doğu ve batıda ise üç payanda ile desteklenmiştir.
Dört yönde revaklarla çevrili avlunun ana eksenlerinde eyvanlara yer verilmiştir. Sivri kemerli revaklar iki sıra halinde düzenlenmiştir. Yapının doğu kanadında payandanın içinde yer alan küçük hol oldukça ilginç bir kurgudur. Bu mekânda döşeme taşları çapraz yerleştirilmiş ve dışa doğru da bir kanal açılmıştır. Hazırlanan bu düzenleme ile payanda içerisindeki mekanın tuvalet olarak düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Üçboyutlu Özellik: Yapının günümüzdeki hali itibari ile her ne kadar cepheler çalılar ve zararlı otlarla kaplanmış olsa da kesme taşla kaplanmış cephelerde kurgu olarak vurgu taçkapıdadır. Güney cephenin eksenine yerleştirilen taçkapı beden duvarlarından yüksek tutulmuştur.
Malzeme: Yapının beşik tonozlarında moloz taş, duvar kaplaması olarak da düzgün kesme taş kullanılmıştır. Kullanılan bu malzemenin yanı sıra bol miktarda devşirme malzeme de kullanılmıştır. Yapıda kullanılan bazı kesme taşların üzerinde çeşitli taşçı işaretleri de görülebilmektedir.
Süsleme: Yapıda bezemeye sadece taçkapıda yer verilmiş diğer yüzeyler devşirme malzemenin sahip olduğu süsleme ve taşçı işaretleri haricinde sade bırakılmıştır. Yedi sıra mukarnaslı taçkapıda dönemin tüm süsleme özellikleri görülebilir. Mukarnaslı kavsarayı çevreleyen, kuşatma kemerinin yüzeyinde görülen geometrik geçmeler kavsaranın alt kısmında da şerit halinde devam etmektedir. Basık kemerli giriş kapısı olan taçkapı üç bordürle çevrelenmiştir. Taçkapının asıl bordüründe on kollu yıldızların tekrarı ile oluşturulmuş bir kompozisyona yer verilmiştir.
Tarihlendirme: Yapıya ait kitabenin daha önce yayınlanmış olması, yapının tarihlendirilmesinde kolaylık sağlamaktadır.
Değerlendirme: Evdir Han’ın sahip olduğu plan Anadolu Selçuklu han mimarisinde örneği bulunan, fakat çok da sık karşılanan bir plan değildir. Orta Asya’da benzer plan tiplerine rastladığımız Evdir Han avludan ibaret almasına rağmen iklim koşullarına uydurulmuş bir yapıya sahiptir.
Kaynakça: DEMİR, Ataman, ""Anadolu Selçuklu Hanları.Evdir Han"", İlgi, S. 53, 1988, s. 13-17.
ERAVŞAR, Osman, “Evdir Han”, Anadolu Selçuklu Dönemi Selçuklu Kervansarayları, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, 2007, s. 419-433.
ERDMANN, Kurt, Das Anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts, I, Berlin, 1961.
TAŞKIRAN, Zehra Fürüzan; “Antalya Çevresinde Yer Alan Selçuklu Hanlarından Evdir Han ve Kırkgöz Han”, Antalya 1. Selçuklu Eserleri Semineri 22-23 Mayıs 1986, Antalya Valiliği, Antalya, 1986.