KALEDRAN KÖŞKÜ

Yerin adı: Antalya’nın Alanya ilçesinde, Alanya-Mersin yolu üzerinde bulunan Yakacık köyünün yaklaşık 1 km kuzeyinde tarla ortasında yer alır.

Yapım Tarihi: 13. yüzyılın ikinci yarısı

Kitabe: Bilinmiyor.

Vakfiye: Bilinmiyor.

Kurucu: Bilinmiyor.

Sanatçı: Bilinmiyor.

Onarım Durumu: Tarla içerisinde oldukça harap durumda olan yapı günümüzde herhangi bir işlev görmemektedir. Binanın Kaledran çayının güney kıyısında yer alması yapıya süreç içerisinde oldukça zarar vermiştir. Özelliklede çayın aşındırmasına maruz kalan yapının kuzeydoğu köşesinde yer alan mekan olmuştur. Yapının kuzeydoğu köşesi haricinde bazı mazgal pencereleri, giriş kapısı ve yer döşemesi genel olarak tahrip olmuştur.

Plan: Kuzey-güney doğrultusunda gelişim gösteren, kareye yakın dikdörtgen plana sahip yapı iki katlıdır. Binanın girişi güney cephede ana eksenin doğusunda bulunur. Köşkün plan kurgusu kuzey-güney doğrultusunda uzanan dikdörtgen hol ve ona batı yönünden açılan iki mekândan oluşmaktadır. Sivri beşik tonoz örtülü holün güneybatısında yer alan yine sivri beşik tonoz örtülü mekânın güney doğusunda yer alan merdivenlerden üst kata çıkılır. İkinci kat plan olarak alt katın tekrarı niteliğindedir. İkinci katta değişiklik gösteren unsur pencere açıklıklarıdır. Alt katta holü ve diğer iki mekânı aydınlatmak için mazgal pencereler açılmışken, üst katta pencereler dikdörtgen formundadır.

Basık kemerli olduğu anlaşılan açıklıktan dâhil olunan holün sivri beşik tonoz örtüsü mekânın merkez noktasında sivri kemerle desteklenmiştir. Orijinal döşemesi tahrip olmuş aynı zamanda güneyden kuzey doğru kot seviyesi düşmektedir. Holü doğu duvarına açılan iki mazgal pencere, kuzey duvarında da yarısı yıkılmış, tuğladan kare bir çerçeve içerisinde dairsel bir göz pencere bulunur. Holün tonoz örtüsünde ve kuzey duvarında krem renkli sıva görülebilmektedir. Holden güneybatıda yer alan mekâna geçişte kot seviyesi artmaktadır. Bu mekân batı duvarına açılan iki mazgal pencere ile aydınlatılmaktadır. Holün kuzeybatısında bulunan mekân ise çayın aşındırması ile kot seviyesi oldukça düşmüş ve bu mekânın batı ve kuzey duvarı tahrip olmuştur.

Üçboyutlu Özellik: Yapının giriş cephesi olan güney cephede kalan izlerden basık kemerli olduğu anlaşılan kapının batısında bir mazgal pencere yer alır. İkinci katta yer alan pencere dikdörtgen formunda ve taş lentoya sahiptir. Yapıda holün üst kısmı kırma çatı ile diğer kısımlar düz dam çatı formundadır.

Malzeme: Yapı genel olarak yığma tekniğinde moloz taşla inşa edilmiştir. Özellikle ikinci katta dikdörtgen formundaki pencerelerin kemerlerinde tuğla malzeme tercih edilmiştir.

Süsleme: Binada herhangi bir bezeme unsuruna rastlanılmaz.

Tarihlendirme: Serde Köşkü ile benzer inşa malzemesi ve plana sahip yapı 13. yüzyıla tarihlendirilir. Başka bir araştırmacı yapının 13. yüzyılının ikinci yarısına tarihlendirilir.

Değerlendirme: 13. yüzyılın ikinci yarısında inşa edildiği bildirilen yapının, bu bölgedeki diğer köşklerde görüldüğü gibi daimi kullanımına işaret eden unsurlara rastlanmaması yapının belli dönemlerde kullanıldığına işaret etmektedir.

Kaynakça: REDFORD, Scott; Anadolu Selçuklu Bahçeleri, (çev: Serdar Alper), Eren Yay., İstanbul, 2008.
YAVAŞ, Alptekin; Ortaçağ Konut Mimarisi Üzerine Bir Araştırma: Anadolu Selçuklu Köşkleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2000.